Sofya’da
askeri ateşe görevindeki Mustafa
Kemal, I. Dünya Savaşı
başladığında vatanın savunması için
cephede aktif bir görev almak istemiş.
Bu talebi Sofya’daki görevinin son
derece önemli olduğu belirtilerek
reddedilmiş. Mustafa Kemal,
daha sonra yazdığı bir mektupla cephede
vatan için savaşmak istediğini subaylık
görevini layıkıyla yerine getiremeyeceği
düşünülüyorsa bunun kendisine
bildirilmesini belirtmiş. Israrları
sonuç vermiş ve Tekirdağ’da kurulacak
olan 19. Tümen Komutanlığı’na atanmış.
Balıkesir’in
Havran ilçesinde dünyaya gelen
Seyit Ali yoksul bir ailenin
oğluymuş. Osmanlı İmparatorluğu
ordusuna katılarak Balkan Savaşları’nda
savaşmış. Çanakkale Savaşı
sırasında topçu eri olarak gösterdiği
kahramanlıklar dilden dile yayılmış.
Bulgaristan’ın
Filibe şehrinde doğan Mehmet Çavuş’un
ailesi Osmanlı Rus Savaşı sırasında
Anadolu’ya göç ederek Biga’ya yerleşmiş.
Hayatının 16 yılı boyunca askerlik yapan
Mehmet Çavuş,
Çanakkale Savaşı sırasında
Seddülbahir cephesinde görev almış ve
kahramanlıklarıyla adını tarihe
yazdırmış.
Çanakkale
Cephesi 70. Alay Komutanı Hafız Halit
Bey küçük kızı Nezahat’i
bırakabileceği kimsesi olmadığı için
kendisiyle birlikte cepheye götürmüş. 8
yaşında cepheyle tanışan Nezahat savaşın
ortasında büyümüş. Küçük yaşta ata
binmeyi ve silah kullanmayı öğrenen
Nezahat 12 yaşındayken Onbaşı rütbesine
layık görülmüş.
Almanya’da
mayın dökme gemisi olarak tasarlanan
Nusret, Çanakkale Savaşı’nın
en büyük kahramanlarından biri olarak
anılıyor. Nusret Mayın Gemisi,
dünyanın en güçlü donanmalarından birini
bozguna uğratmasıyla biliniyor.
I. Dünya Savaşı Çanakkale Savaşı
HMS Irresistible 'ın batışı (18 Mart 1915)
Tarih: 19 Şubat 1915 - 9 Ocak 1916
Bölge: Çanakkale Boğazı
Sonuç: Donanma boğazı geçemedi. Kara Harekâtına karar verildi.
Taraflar
Osmanlı İmparatorluğu-Alman İmparatorluğu
Birleşik Krallık-Fransa
Kumandanlar
Otto Liman von Sanders
Mustafa Kemal Atatürk
Albay Cevat Bey
Sackville Carden
John de Robeck
Émile Guépratte
Güçler
Çeşitli mayın ve güç tabyaları 31 zırhlı
3 muharebe kruvazörü
24 kruvazör
25 muhrip
8 monitor
14 denizaltı
50+ taşıma gemisi
Kayıplar
2 zırhlı
1 muhrip
1 mayın gemisi 6 zırhlı battı
3 zırhlı hasar aldı
1 muharebe kruvazörü hasar aldı
1 muhrip battı
8 denizaltı kayıp
Çanakkale Deniz Harekâtları, I. Dünya Savaşı'nda İtilaf Devletleri'nin Birleşik Donanması ile savunmada kalan Osmanlı İmparatorluğu donanması ve kara topçusu arasında 19 Şubat 1915'ten 18 Mart 1915'e kadar Çanakkale Boğazı'nda yapılan savaş.
Savaş öncesi
Birleşik Krallık Donanma Bakanı Winston Churchill daha 1914 Eylülünde Çanakkale Boğazı'nın işgalini başbakan Herbert Asquith'e teklif etmişti. Amacı Almanya'ya karşı yeni bir cephe ve aynı zamanda Rusya İmparatorluğu'na yardım yolu açmaktı. Osmanlılar ise yaklaşan savaşa hazırlanmaktaydılar ve Ekim 1914'te Boğaz'ı İtilaf Devletleri'ne kapattılar.
Çanakkale Müstahkem Mevkii mevzilerine ilk deniz taarruzu, daha İngiltere Osmanlı İmparatorluğu'na resmen savaş ilan etmeden önce Churchill'in emriyle, Rusya'nın Osmanlı İmparatorluğu'na savaş ilan etmesinin hemen ardından 3 Kasım 1914 sabahı yapıldı. 28 gemilik İngiliz-Fransız filosundan iki İngiliz gemisi (Indomitable ve Indefatigable) Ertuğrul ve Seddülbahir, iki Fransız gemisi (Suffren ve Vérité) de Kumkale ve Orhaniye tabyalarını 17 dakika süre ile bombaladılar. Seddülbahir tabyasındaki subay ve erat, menzilleri yetmediğinden silahları kullanamadılar ve cephaneliğe sığındılar. Cephanelik bir metre kalınlığında beton tavan ve onun üstünde iki metre kalınlığındaki toprağın altındaydı. Top mermilerinden biri bu tavan örtüsünü delerek cephaneliğin içinde patlayınca bir ton barut ve 360 top mermisi de patladı.
3 Kasım taarruzunda 40'ı Alman toplam 150 kişi kayıp verilmiş, Seddülbahir tabyası ağır hasar görmüştür. Osmanlı tarafı 5 subay, 80 erat şehit, 1 subay, 20 erat yaralı olmak üzere 106 kayıp vermiştir.
Saldırının amacı tahkimatların gücünü ve Osmanlı tarafının cevabını ölçmekti. Sonuçlar İngilizleri cesaretlendirmiştir. 11 Ocak 1915'te, Churchill'in isteğiyle, Kraliyet Donanmasının Akdeniz Filo komutanı Amiral Sackville Carden Çanakkale Boğazı'na kapsamlı bir saldırı planı sundu. 13 Ocak 1915'te Britanya Savaş Konseyi planı onaylayınca saldırı hazırlıkları hızla başladı.
Taraflar
Osmanlı: Çanakkale Müstahkem Mevkii
Çanakkale Boğazı'nın savunması kolordu düzeyindeki Çanakkale Müstahkem Mevkii Komutanlığı sorumluluğundadır. Çanakkale Deniz Savaşı öncesinde Mevkii, Cevat Paşakomutasındaydı. Cevat Paşa'nın emrinde iki piyade tümeni ve çeşitli topçu bataryaları ve destek kıt'aları bulunmaktaydı. Seferberlik ilanının hemen ardından (3 Ağustos 1914), denizde görev yapamayacak kadar eski askeri gemilerden sökülen toplarla yeni bataryalar oluşturulmuştu. Değişik çapta 230 top bulunmasına karşın bunlardan çoğu oldukça eski, en iyilerinin bile atış menzili 7-8 km civarında olup, sadece 82 adeti donanma toplarıyla düello edebilecek nitelikteydi. Almanya'ya bir miktar uzun menzilli ağır top ve cephane siparişi verilmişti. Ancak sözkonusu sipariş, Almanya ile Osmanlı İmparatorluğu arasındaki kara yolu üzerinde bulunan Bulgaristan ve Romanya'nın savaşta henüz tarafsız konumda olmaları nedeniyle Çanakkale Deniz Savaşı boyunca Osmanlı makamlarına teslim edilemedi.
Çanakkale Boğazı’nın savunma düzeni, her iki kıyıda konuşlandırılmış topçu bataryaları ile boğaza döşenmiş olan mayın hatlarıdır.
Dış Tahkimat, Gelibolu Yarımadası’ndaki Ertuğrul ve Seddülbahir, Anadolu yakasındaki Kumkale ve Orhaniye tabyalarıdır. Onbeş santimlik 19 ağır top, 6 havan ve 4 adet “mantelli” adı verilen eski model toplardan oluşur. Hepsi, “çakılı” yani sabit toplardır.
Orta tahkimat, her iki sahildeki 15 cm.lik 24, 12 cm.lik 8 top, 21 cm.lik 10 havandan oluşan, toplam 42 namludur. Bu tahkimat, hareketli toplardan oluşmaktadır. Orta tahkimatın görevi, mayın tarama gemilerini engellemek ve diğer gemilerin gerideki merkez tahkimatı dövmelerini engellemekle görevliydiler.
Merkez tahkimat ise Avrupa Yakası’nda Degirmendere, Namazgah, Anadolu Hamidiyesi (Hamidiye 2), Anadolu Mecidiyesi, Anadolu Yakasında Na'ra, Rumeli Mecidiyesi, Çimenlik, Rumeli Hamidiyesi (Hamidiye 1), Dardanos, Mesudiye olmak üzere on tabya (topçu bataryası) halinde düzenlenmiştir. Tahkimatlarda menzilleri 16,9 km. olan 35,5 cm.lik 24, diğerleri daha küçük çaplarda olmak üzere toplam 137 top bulunmaktaydı. Boğazın asıl savunması bu bataryalar sayesinde sağlanacaktı.
Mayınlar ise Merkez Tahkimat bölgesinde, genişliği 1,5 km ile boğazın en dar yeri olan Soğandere-Dardanos önlerinden güneye doğru her iki kıyıya dik olarak sıralanmış 10 hat halindeydi. Mart 1915 ayı başlarında bu 10 hatta 377 mayın dökülmüş durumdaydı. Üç hattaki 133 mayın Nusret, dört hatta 114 mayın İntibah, iki hatta 48 mayın Selanik, bir hatta 37 mayın Samsun gemileri tarafından dökülmüştür.
İtilaf Devletleri: Birleşik Donanma
Saldırı gücü için Carden'in Akdeniz filosu güçlü savaş gemileriyle desteklendi. Zamanın en ileri teknolojisine sahip İngiliz donanması, Fransız filosunun ve sembolik de olsa Rusya'nın (Askold gemisi) desteği ile dünyanın en büyük donanmasını oluşturuyordu. Asker sıkıntısı nedeniyle harekat başlangıçta sadece deniz kuvvetlerine dayanmaktayken, Şubat başında, kraliyet denizcilerine destek olmak üzere 29. Britanya Tümeni de Mısır'da eğitim görmekte olan Avustralya ve Yeni Zelanda birliklerine katıldı. Savaşın o aşamasında, bu kara birliklerinin Boğaz'da değil İstanbul'un işgalinde kullanılması öngörülmekteydi.
Harekâtlar
HMS Acnopus 12 inçlik topuyla Osmanlı müstahkem mevkiini top atışına tutarken.
Birleşik donanmanın harekât planı dört aşamalıydı: Birinci, ikinci ve üçüncü aşamalarda dış, orta ve merkez tahkimatlar yok edilerek mayın hatları temizlenecek, son aşamada ise kalan mayın hatları temizlenerek donanma Marmara’ya girecekti. İlk aşamaya 19 Şubat’ta başlandı.
19, 25 ve 28 Şubat Harekâtları
Birleşik Donanmanın plana uygun ilk harekâtı 19 Şubat 1915 günü, Dış Tahkimatın imha edilmesine yönelik olarak Birleşik Donanmanın 12 gemisiyle (Inflexible, Agamemnon, Queen Elizabeth, Vengeance, Albron, Cornwallis, Irresistible, Triumph, Suffren, Bouvet, Charlemange ve Gaulors) yapılmıştır.
Sabah 09:15’te başlayan harekatın ilk bölümünde hedef olan Ertuğrul, Seddülbahir, Kumkale ve Orhaniye tabyaları, menzilleri kısa olduğu için karşılık verememiştir. Saat 14:00 dolaylarında gemiler ilerleyerek 5-7 km.den atışa geçince Osmanlı tabyaları karşılık vermeye başlamış, üç saat kadar süren çatışmada Birleşik Donanma gemilerinden çoğu hafif isabet almışlardır. Osmanlı tarafında, toplar tahrip olmamış, 4 şehit, 11 yaralı kayıp verilmiştir. Havanın kararması üzerine saat 17:30'da donanma geri çekilmiştir.
Bozan hava sebebiyle bir sonraki saldırı ancak 25 Şubat 1915 günü başlatılmıştır. Önceki denemenin deneyimiyle hareket eden Birleşik Donanma’nın sekiz zırhlısı, ilerleyen saatlerde Osmanlı toplarının birer birer ateşi kestiğini görünce ileri çıkarak ateşe devam etmişlerdir. Gemiler, savaşın sonunda Osmanlı Dış Tahkimatını oluşturan dört tahkimattaki tüm topları imha etmişlerdir. Osmanlı tarafının topların yanı sıra kaybı 13 şehit ve 19 yaralıdır.
Queen Elizabeth ve iki zırhlı, 26 Şubat günü Boğaz’dan 23 km. içeri ilerleyerek Merkez Tahkimatı uzak mesafeden ateş altına almaya başladı. Dardanos ve Mecidiye tabyalarındaki uzun menzilli topların karşılık vermesi üzerine geri çekildiler. Aynı gün her iki yakadaki Dış Tahkimat bölgesine birer bölük İngiliz askeri çıkartıldı. Bu birlikler tabyalardaki sağlam kalan malzemeyi tahrip etmeyi amaçlıyorlardı. Gelibolu’da küçük çaplı bir çatışmanın ardından bu amacı gerçekleştirdiler. Ancak Anadolu yakasında Osmanlı piyadesinin taarruzu buna fırsat vermedi. Böylece 26 Şubat tarihinde Amiral Carden’in planının ilk aşaması tamamlanmış, Dış Tahkimat tümüyle imha edilmişti.
Amiral Carden, 28 Şubat 1914 günü Orta Tahkimat bölgesine taarruz için emir vermiştir. Harekâtın bu bölümü donanma için daha güç olmaktadır. Bu bölgedeki toplar hareketlidir ve yerleri saptandığında ateşi keserek yer değiştirebilmektedirler. Savaş gemilerine karşı ateş açmamakta, beklemekte, mayın tarama gemileri ortaya çıktığında ateşe başlamaktadırlar. Sahte tahkimatlardan duman salınması, tam da bu toplar ateşe başladığında yapılmaktaydı. Görece küçük çaplı olan bu toplar savaş gemileri üzerinde etkili olamasa da mayın tarama gemilerini rahatlıkla etkisiz hale getirebilmekteydiler. Gece de devam eden topçu düellosunda her iki taraf ışıldaklar kullanmaktaydı. Osmanlı ışıldakları, toplar gibi, ateş yemeye başladığında kapanıyor ve yer değiştiriyordu.
Son harekât planı
Savaşın geldiği noktada Rumeli yakasında Seddülbahir ve Ertuğrul tabyaları ile Anadolu yakasında Kumkale ve Orhaniye tabyaları, yani Boğaz'ın dış tahkimatı tahrip edilmiş durumdaydı.
14 Mart’ta İngiliz Deniz Bakanı Churchill, Amiral Carden’e gönderdiği telgrafta, Boğazın mutlaka mayınlardan arındırılması gerektiğini vurgulamaktadır. Amiral Carden cevabi telgrafında, son ve kesin taarruzun 17 Mart’ta yapılacağını belirtmiş, ancak savaşta bozulan ruhsal sağlığının tamamen iflas etmesi üzerine 16 Mart 1915 günü görevden çekilmiştir. Churchill, yeni Akdeniz Filo Komutanlığı’na Amiral de Robeck'i atamış, önceki planın da “derhal” uygulanması emrini vermiştir. Amiral de Robeck, Çanakkale Müstahkem Mevkii’nin Merkez Tahkimatı’nın ağır toplarını imha etmeyi, bu kesimdeki mayınları temizleyerek Boğazı donanmanın geçişine açmayı amaçlayan planı 18 Mart sabahı uygulamaya koymayı kararlaştırmıştır. Bu arada Boğazın en dar yeri olan Çanakkale ile Kilitbahir’e birkaç tabur gücünde asker çıkarılması da gündemdedir. Esasen bu en dar yerden 7 km. kadar güneyine kadar Boğazda 800 metreden çok daha geniş bir alan, şimdiden mayından arındırılmış durumdadır.
Nusrat Mayın Gemisi ve 11. mayın hattı
Müstahkem Mevkii Komutanlığı, Boğaz'a bir saldırının kademeler halinde yapılacağını, ilk kademeyi oluşturan gemilerin cephanesi bitince geri çekilerek yerlerini ikinci kademe gemilere bırakacaklarını doğru olarak tahmin edebiliyordu. Geri çekilen gemilerin de Çanakkale Boğazı’nın en geniş yeri olan Erenköy önlerindeki koyda (Karanlık Liman) dönüş manevrası yapacakları düşünülmüş ve Merkez Tahkimat bölgesindekilere ek olarak bu rota üzerine de bir mayın hattı öngörülmüştü. Nusret Mayın Gemisi, İttihat ve Terakki Partisi üyesi Albay Cevat komutasında bu limana 8 Mart 1915 sabahı 05:00 dolaylarında toplam 26 mayını gizlice dökmüştür. Onbirinci hattı oluşturan bu mayın hattı, Orta Tahkimat bölgesine, sahile yakın olarak, kıyıya paralel dökülmüş, bulunmamaları için ters yerleştirilmişlerdir. Nitekim daha sonra bu mayınlar savaşın gidişatını etkileyen ve muhtemelen İtilaf Devletleri'ni deniz harekâtından caydıran en büyük etken olmuştur.
18 Mart 1915 Harekâtı
18 Mart 1915 perşembe sabahı
Alman pilot Yüzbaşı
Serno’nun uçağı Çanakkale
Boğazı açıklarında bir keşif
yapmış, Boğaz yönünde 19
zırhlı ve kruvazörün savaş
düzeni ile ilerlediklerini
rapor eder. Pilot Cemal
Bey’in uçağından gelen rapor
da bunu doğrular. Bu
bilgiler üzerine Çanakkale
Müstahkem Mevkii derhal
silah başı yapmıştır.
Amiral de Robeck,
bombardımana katılacak ağır
gemilerini plana uygun
olarak üç grup halinde
düzenlemişti. Birinci tümen
(filo), kendi yönetimindeki
en güçlü dört İngiliz
zırhlısından oluşuyordu
(Queen Elizabeth, Lord
Nelson, Agamemnon,
Inflexible). Görevleri, A
Hattı olarak belirlenen 13
km. gibi uzak bir mesafeden
Osmanlı Merkez Tahkimatını
bombardıman altına almak ve
izleyen gruplara ön destek
oluşturmaktı. İkinci Tümen,
Fransız amiral komutasında
dört Fransız zırhlısıdır.
Birinci grubun taarruzundan
sonra B Hattı olarak
tanımlanan çizgiye ileri
çıkarak söz konusu tahkimatı
5-6 km. mesafeden
bombalayacaklardır. Üçüncü
tümen ise kendi içinde üç
gruba ayrılmış 10 İngiliz
zırhlıdan oluşmaktadır:
Vengeance, Irresistible,
Albion, Ocean birinci ve
ikinci tümen gibi yanyana
saf tutacaklar; Majestic,
Prince George, Swiftsure,
Triumph yanlardan ileri
çıkan koruma görevi
üstlenecek; kalan iki gemi
ise (Canopus ve Cornwallis)
geride yedek olacaktır.
Bunlar harekata katılan
yüksek tonajlı zırhlılardır.
Bunların yanı sıra mayın
tarama gemileri ile
kruvazörler ve destroyerler
de harekâta destek
vereceklerdir. Amiral de
Robeck, 12 km. genişlikte ve
7-8 km. uzunluktaki bir
manevra alanında, 4'ü
Fransız 12'si İngiliz olmak
üzere 16 zırhlı, 4 kruvazör,
14 destroyer, 7 denizaltı,
21 mayın tarama gemisi ve
çeşitli destek gemilerinden
oluşan 100 parçalık bir
donanmayla harekâta
girişmiştir.
18 Mart 1915 sabahı saat
10:30'da Agamemnon
komutanlığında 1. filo, A
hattını oluşturarak ve
arkadan 2. filo tarafından
desteklenerek Boğaza girdi.
İlk İngiliz hattı saat
11:00'den itibaren yaklaşık
13.000 metreden tabyalara
top atışına başladı. Saat
11:15’te Üçüncü Tümenin
kanat gemilerinden Triumph
zırhlısı, Orta Tahkimat
kesimine ateş açtı. Birinci
tümen gemilerinden Queen
Elizabeth Anadolu
Hamidiyesi, Agamemnon Rumeli
Mecidiyesi, Lord Nelson
Namazgâh ve Inflexible da
Rumeli Hamidiyesi’ni hedef
almışlardı. Donanmanın
toplam 506 topuna karşılık
savunmada sadece 150 top
vardı. Menzili yetmediği
için tabyalardan karşılık
verilemedi.
Yarım saat süren bombardıman
ardından, öğlen sularında
ikinci tümendeki Fransız
gemileri de ileri çıktı ve
tabyaların, özellikle de
hareketli olanların
menziline girdiğinde karşı
ateş başladı. Bu aşamada
Kepez'den karşıya olan ilk
mayın hattının temizlenmesi
planlanmasına rağmen buraya
yanaşılamamıştı bile.
Saat 12:30'da 2. filo
(Fransız B hattı) öndeki A
hattının iki yanından
geçerek ön hattı
oluşturdular. Bu arada
gemiler ilerleyerek
Çanakkale ve Kilitbahir
tabyalarının da menziline
girmiş, ateş altında
kalmışlardı. Fransız
Gaulois, su kesiminin
altından isabet alıp hafif
yana yatmıştı. Agamemnon ise
12 isabet alıp geri çekildi.
Inflexible’ın taretlerinden
biri parçalandı,
güvertesinde yangınlar
başladı. Saat 12:27’de atış
kontrol kulesi parçalanıp
ateş yönetimiyle taretlerin
bağlantısı kesildi. Queen
Elizabeth’in cephane ambarı
isabet alarak vinçler tahrip
oldu. Fransız Bouvet, Rumeli
Mecidiyesi'nin ateşi altında
sancak tarafına yatmıştır.
Yine Fransız Suffren
zırhlısı 14 dakikada 14
isabet almıştır.
Birleşik Donanmanın ağır
gemileri ciddi hasarlar
görmekte ise de savaş
Osmanlı tarafı aleyhine
devam etmektedir. Modern
gemilerin ateş yenileme hızı
Osmanlı toplarından bir
hayli fazladır. Öte yandan
donanmanın toplam 276
namlusuna, Osmanlı tarafında
78 namlu karşılık
vermektedir. Silahların
etkinlik farkı bir yana
namlu sayısı olarak her
Osmanlı topuna karşı
Birleşik Donanma’nın
ortalama 3,5 namlusu vardır.
Saat 13:45 dolaylarına kadar
süren çatışmada Osmanlı
toplarının bir kısmı
yıkıntılar altında kalmış,
bir kısmı da aşırı ısınmadan
dolayı şişip ateşi kesmişti,
Osmanlı tabyaları
yokedilemeseler de geçici
olarak susturulmuştu.
Ateşin azaldığını gören
Amiral de Robeck saat
13:25'te 3. filonun ve
onlara ilaveten koruma
hattındaki Majestic ve
Swiftsure gemilerinin öne
gelerek 2. filo gemileri ile
yer değiştirmesi, mayın
tarama gemilerinin
destroyerlerin korumasında
ileri çıkarak mayın
hatlarında açılan koridoru
derinleştirmeleri emrini
verdi. Emri alan 2. tümenin
Fransız gemileri, 3. tümene
yer açmak üzere Karanlık
Liman açıklarında geniş bir
çark hareketiyle geri
manevraya giriştiler.
Bu manevra esnasında Erenköy
körfezine giren gemiler
Nusret'in mayınlarıyla
karşılaştılar. Zaten sancak
tarafına yatmış durumdaki
yaralı Bouvet saat 13:54’te
bu mayınlardan birine
çarparak 14:10'da sulara
gömülürken 600 denizci öldü.
Ağır hasarlı olarak geri
çekilmekte olan Inflexible
saat 16:00 sıralarında
Bouvet'nin battığı noktada
mayına çarptı ve 60 denizci
öldü. Bu arada Irresistible
da mayın ve top yarası
alarak terkedilmişti. De
Robeck ağır hasarlı geminin
yedeklenerek çekilmesini
istedi ama sular çok sığdı.
Nihayet 18:00'de Ocean da
dümeni parçalanarak çaresiz
kaldı ve terk edildi.
Gaulois, Suffren, Agamemnon
ağır, Charlemagne ise hafif
hasarlıydı.
İlk mayın hatlarını bile
temizleyemeden bu duruma
düşen Birleşik Donanma büyük
bir panik yaşadı ve saat
17:45'te de Robeck geri
çekilme emri verdi. Donanma
hızla boğazı terkederek
Bozcaada'ya doğru çekilirken
terk ederek geride
bıraktıkları Irresistible ve
Ocean gece karanlığında
battı.
Savaşın sonu ve sonrası
6 saat 45 dakika süren son
savaşta iki İngiliz, bir
Fransız zırhlısı battı, bir
İngiliz, iki Fransız
zırhlısı ağır yara aldı, üç
gemi karaya oturdu. Osmanlı
tarafındaki kayıp ise
kırkdört şehit, yetmiş
yaralı, sekiz top idi.
Donanma boğazdan geçemeyince
kara harekâtı gündeme geldi.
Müttefikler planlarını
düzenlediler, hazırlıklarını
yaptılar. Malta'dan,
İngiltere'den, Fransa'dan,
Mısır'dan gelen askerler
Limni adasında toplandılar.
Osmanlı Donanması'na ait Mesudiye
U-Boot U 21nin saldırısıyla batırılan HMS Majestic (27 Mayıs 1915)
İngiliz denizaltıları, 1914 yılından itibaren, asıl savaş henüz başlatılmadan, saldırıya geçmişlerdir. 13 Aralık gününde, İngiliz denizaltı B11, Çanakkale Boğazı'na girmiş ve 1874 yapımı, Sarı Sığlar koyunda demirlemiş Mesudiye adlı Osmanlı savaş gemisine saldırmıştır.. 2 torpille vurulan gemi kısa sürede batarken içinde 30 a yakın müretttebat mahsur kalmıştır. geminin ters dönmüş gövdesini kesicek alet edevat istanbuldan geç geldiği için mahsur kalan mürettebat ölmüştür.
Fransız denizaltı saldırıları da savaşın resmî başlangıcından önce gerçekleşmiştir. 5 Ocak, 1915 tarihinde Fransız denizaltısı Saphir Nara Burnu'na kadar ulaşmış ve sonrasında batırılmıştır. Mürettebatından 14 kişi yaşamını yitirmiş ve 13'ü Osmanlı Ordusu tarafından tutsak edilmiştir.
17 Nisan gününde, İngiliz denizaltı E15 boğazı geçmeye çalışmış, ancak çok derinden ilerlemesi nedeniyle, akıntıya kapılmış ve Kepez Burnu çevresinde topçu ateşi ile batırılmıştır.
Boğazı geçmeyi başaran ilk denizaltı Avustralyalı AE2'dir. 26 Nisan'da, işgal ordusu İlyas Burnu ve Anzak Koyu'na çıkartma yaptığı esnada, AE2 boğazda ilerlemiş, ve saldırı denemelerine rağmen, 3 gün sonra, Osmanlı torpido botları tarafından Erdek Körfezi'nde batırılmıştır. Boğazı geçen ikinci denizaltı, İngiliz E14, Marmara Denizi'ne ulaşmış ve 3 hafta boyunca saldırılarda bulunmuştur. E11 ise, Zırhlı Barbaros Hayrettin 'e saldırmıştır.
Üsteğmen Otto Hersing komutasındaki Alman denizaltı (U-Boot) U 21, 25 Mayıs'ta HMS Triumph'i, 27 Mayıs'ta HMS Majestic'i batırmıştır.
Denizaltı mürettebatları tarafından Küçükçekmece çevresindeki demiryollarına yapılan saldırıların yanı sıra, Fransız denizaltı Joule 1 Mayıs günü boğaza girmeyi denemiş ancak mayına çarparak batmıştır. 27 Temmuz'da tekrar Mariotte ile denenmiş ancak yine başarısız olmuşlardır. Marmara Denizi'ne ulaşan ilk Fransız denizaltı Turqoise 30 Ekim'de mürettebatı ve harekât ile ilgili belgeler ile birlikte Osmanlı Ordusu tarafından tutsak edilmiştir. Denizaltına, Fransız kaptanı teslim olmaya zorlayan Onbaşı Müstecip'in adı verilmiştir.
